ACIMAK Reşat Nuri Güntekin

Yayın Evi: İnkılap Kitabevi
Basım Yılı: 2016
Sayfa Sayısı: 159

Daha önce neden okumamışım diye hayıflandım çünkü Acımak, Çalıkuşu'ndan sonra, okuduğum Reşat Nuri romanları içinde en iyisiydi.

Kitabın, dürüst, çalışkan ve yardımsever bir taşra öğretmeni olan Zehra'nın, varolduğunu kabul etmek istemediği babası Mürşit Bey'in ölümünün ardından, onun hatıra defterini okumasından müteşekkil bir akışı var. 

Hayatta karşılığının olmasını düşünmek, bir hayalperestlikmiş gibi algılanabilecek karakterleriyle, tam bir roman düzeni içerisinde önce Zehra'yı tanıyıp, Mürşit Bey'i onun gözünden gördüğümüz, ardından babasının hikayesini okuyarak farklı bir perspektif kazandığımız Acımak, tam kıvamında yazılmış. Ne uzun, ağdalı cümleler var, ne konuyu gereksiz uzatmalar.

Zweig aynı başlıkla yazdığı romanında, her ne kadar 'Merhametten maraz doğar.' diyorsa, Reşat Nuri tam aksine bu duyguya değer vererek, gayet insani bir tasvir yapıyor. Sefil, rezil görünen insanlar üzerinden çevre etkenlerin ne derecede önemli olabileceğinden bahsettiği bir konuşma var romanın bir yerinde, kitap bittiğinde yazarın bakış açısının da buna yakın olduğu hissediliyor. Ayrıca görünmeyenin arkasında gizli olan, işin gerçeği çok farklı olabilir, diyor ki aynı fikirdeyim.

Romanı okumadan  bu yazıya rastgelebilecek kişiler için çok ayrıntıya girmemeye çalışıyorum ama Acımak'tan çıkarılacak hayli tecrübe ve hayat dersi var. Yazarın gözlem ve tasvir yeteneğinin zirvede olduğu bir roman diyebilirim.

Bir insanın yavaş yavaş, hatta o farketmeden erimesine sebep olmak, farkına vardığında artık eli kolu bağlanmış gibi, beyni durmuş gibi aksine hareket edememesi, ne dehşetli bir durum.

Romanı okuduğunda, yazılanların çok abartılı, romantik bir düşüncenin ürünü olduğuna inananlar varsa, çok mu şanslılar veya alabildiğine körler mi onu da bilemiyorum.

Nihayetinde, ağır ve sancılı bir Reşat Nuri kitabı, bir o kadar da derin ve incelikli, favorim.

'Acımak... Ben insan ruhlarındaki derinliğin ancak onunla ölçülebileceğine kaniyim. Evet, dibi görünmeyen kuyulara atılan taş nasıl çıkardığı sesle onların derinliğini gösterirse başkalarının elemi de bizim yüreklerimize düştüğü zaman çıkardığı sesle bize kendimizi, insanlığımızın derecesini öğretir... Fikrimce yalnız doğruluk hastalığı, bir hak ve hakikat meselesi etrafında toplanmak kabiliyeti, bir cemiyeti mesut etmeğe kafi gelemez... Bunun için acımak, birbirimizin feryadını iniltisini duyabilmek de lâzım!...' [sf 14]

Muallimin canlı bir lisanı, boya gibi çizgi gibi sarih kelimeleri vardı. Mebus boş sınıfta 
boş sıraların üstünde renk renk, çeşit çeşit çehrelerin belirdiğini, her birinin kendine ait
hususiyetleriyle sevindiğini, düşündüğünü, ağladığını görüyordu. O söyledikçe sınıf
yavaş yavaş hayalî çocuk alayıyla doluyordu. [sf 21]

Tren karanlık bir ovadan geçiyordu. Akşamüstünden beri mütemadiyen esen rüzgârın çıkardığı
seslerle nihayetsiz bir deniz hissi veren bir ova...
Sade ufukta az yıldızlı bir göğün eteğinde uzak sıra dağların heyulası seçiliyordu. Işıkları
sönmemiş bir iki pencereden dökülen tozlu hafif aydınlığın erişebildiği yerlerde boş tarlalar, cılız, kuru ağaç iskeletleri, taş yığınları parlayıp sönüyordu. [sf 37]